Publikacje

Artykuły



Nowa ustawa: Prawo przedsiębiorców

W lutym tego roku opublikowany został najnowszy projekt ustawy Prawo przedsiębiorców, której wejście w życie planowane jest na 1 września. Nowy akt prawny ma zastąpić znaczną część obowiązującej obecnie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej i wchodzić w skład tzw. pakietu „Konstytucji Biznesu”.

Ustawę rozpoczynać ma preambuła odwołująca się m.in. do konstytucyjnej zasady wolności działalności gospodarczej, zasady równości, niedyskryminacji, zrównoważonego rozwoju, a także wskazująca potrzebę ciągłego rozwoju działalności gospodarczej i ochrony konkurencji.

Sama preambuła poza nadaniem ustawie swego rodzaju „ducha”, nie wnosi nic, ze względu na jej niewiążący charakter. Można jednak stwierdzić, że w akcie prawnym dojdzie do jej rozwinięcia przez wskazanie konkretnych zasad, którymi kieruje się prawodawca, zgodnie z którymi mają też funkcjonować instytucje i organy. Jest to pierwsza różnica w porównaniu do obowiązującego aktu prawnego, który nie posiada ani preambuły, ani wyrażonych wprost reguł przewodnich. W Prawie przedsiębiorcy m.in. znajdziemy zasadę stanowiącą, że co nie jest prawem zabronione, jest dozwolone, a także zasadę domniemania uczciwości przedsiębiorcy. Warto zwrócić uwagę na to, że mimo sformułowania reguły rozstrzygania wątpliwości faktycznych oraz interpretacji przepisów na korzyść przedsiębiorcy (art.10 ust.2 i art.11), zasady te nie mają charakteru bezwzględnego. Organy mają możliwość odstąpienia od nich między innymi ze względu na ważny interes publiczny (art.10 ust.3 i art.11 ust.2). Zasady te nie chronią więc przedsiębiorcy w każdej sytuacji.

W proponowanym projekcie, w art.3 ustawodawca przedstawia nową, szerszą niż w obowiązującej obecnie ustawie definicję działalności gospodarczej. Zgodnie z ustawą o swobodzie działalności gospodarczej, „działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły.” W Prawie przedsiębiorców zrezygnowano z przesłanki „zorganizowania” oraz z enumeratywnego wyliczenia rodzajów działalności, decydując się na jej szerokie określenie „działalnością gospodarczą jest zorganizowana działalność zarobkowa, wykonywana samodzielnie i w sposób ciągły”.

 

Drobna działalność bez rejestracji

Ciekawą zmianę wprowadza art.5 ustawy, wyłączając z działalności gospodarczej taką działalność, którą wykonuje osoba fizyczna niebędąca wpisana do CEIDG i której przychód z tej działalności nie przekracza miesięcznie 50% minimalnego wynagrodzenia. Osoba taka, spełniając obie przesłanki (brak wpisu do CEIDG i określona granica zarobku) zwolniona będzie z comiesięcznych składek ZUS. Jest to zdecydowanie korzystne dla osób, które np. zajmują się dorywczo handlem czy sporadycznie udzielają korepetycji. Niski przychód z działalności nie będzie jednak przeszkodą w dokonaniu wpisu w ewidencji. Osoba taka może tego dokonać, jednak utraci wtedy możliwość uniknięcia opłacania składek ZUS.

 

Ulga na start

Kolejną ważną zmianą jest przewidziana w art.21 ulga na start dla początkujących przedsiębiorców, którzy przez 6 pierwszych miesięcy działalności gospodarczej zwolnieni będą z uiszczania składek na ubezpieczenie społeczne. Dotyczy to także przedsiębiorców, którzy wznowią działalność gospodarczą po co najmniej 60 miesiącach (art.24 Prawa przedsiębiorców wprowadza możliwość zawieszenia działalności gospodarczej na czas nieoznaczony). Trzeba zauważyć, że ustawodawca zwalnia przedsiębiorców tylko ze składek na ubezpieczenie społeczne, milcząc o innych obowiązkowych świadczeniach. Nie jest wiadome, czy jest to świadome działanie prawodawcy, czy niedopatrzenie, jednak przy braku zmian w projekcie przedsiębiorcy będą wciąż zobowiązani do opłacania składek zdrowotnych. Jeśli nie zostanie dokonana korekta danego przepisu, ulga na start nie przyniesie tak pozytywnych skutków, jakich można byłoby się spodziewać.

 

Kontrola przedsiębiorcy

Warto zwrócić uwagę na teoretyczne zmiany dotyczące dokonywania kontroli przedsiębiorców. Według art.46 ust.1. Prawa przedsiębiorców kontrolę będzie można przeprowadzić po uprzednim dokonaniu analizy prawdopodobieństwa naruszenia prawa w ramach wykonywanej działalności gospodarczej. Na pierwszy rzut oka stanowi to ochronę przedsiębiorcy, jednak ustęp 2 tego samego artykułu wprowadza liczne odstępstwa od zasady, pozwalając organom na działania kontrolne bez przeprowadzania analizy m.in. w przypadku, gdy organ poweźmie uzasadnione podejrzenie zagrożenia życia lub zdrowia, popełnienia przestępstwa lub wykroczenia (także skarbowego), innego naruszenia prawnego zakazu lub niedopełnienia obowiązku w związku z wykonywaną działalnością. Ponadto projekt milczy na temat tego, w jaki sposób możliwość kontroli uzależniona jest od wyniku analizy. Z przepisów Prawa przedsiębiorców nie wynika, czy negatywny rezultat analizy stanowi przeszkodę dla przeprowadzenia kontroli, co prawdopodobnie będzie przez organ kontroli wykorzystywane.

Prawo przedsiębiorców utrzymuje obowiązującą zasadę, która stanowi, że kontrola może być dokonana dopiero po upływie 7 dni od doręczenia przedsiębiorcy zawiadomienia (chyba, że przedsiębiorca wyrazi zgodę na wcześniejszą kontrolę), jednak art.47 ust.5 wprowadza wyjątek. Czynności kontrolne związane z pobieraniem próbek i dokonywaniem oględzin, w tym pojazdów, lub dokonywaniem pomiarów, będą mogły być przeprowadzone przed upływem terminu 7 dni, bez względu na zgodę przedsiębiorcy. Czynności muszą być jednak dokonane w ciągu 24 godzin, a oględziny nie mogą dotyczyć treści dokumentów.

Ustawodawca w projekcie rezygnuje z prowadzenia książek kontroli. Z jednej strony można to traktować jako uproszczenie formalności, jednak z drugiej strony, organ kontroli obecnie jest zobligowany do respektowania dokonanych w książce wpisów ze względu na ustawowe ograniczenia dot. maksymalnej ilości dni przeprowadzania kontroli oraz zakaz przeprowadzania kontroli przez różne organy w jednym czasie. Można więc mieć wątpliwości, czy decyzja o likwidacji książek kontroli jest słuszna, gdyż z założenia mają one chronić prawa przedsiębiorców.

 

Likwidacja numeru REGON

Nowa ustawa przyniesie także zmiany w oznaczaniu przedsiębiorców w kontaktach z urzędami. Zlikwidowany zostanie numer REGON (art. 23 ustawy), a podstawowym numerem indywidualizującym przedsiębiorcę będzie NIP.

 

Załatwianie spraw telefonicznie i drogą elektroniczną

Istotne zmiany przewidziane są co do formy załatwienia sprawy. Za zgodą przedsiębiorcy, niektóre sprawy urzędowe będzie można załatwiać nie tylko w formie tradycyjnej korespondencji papierowej, ale także przez telefon, e-mail, bądź za pomocą innych dostępnych środków komunikacji.

 

Powołanie Rzecznika Przedsiębiorców

Interesujące jest także to, że wraz z wejściem w życie nowej ustawy, na podstawie art. 74 powołany zostanie Rzecznik Przedsiębiorców, który ma pełnić rolę organu interwencyjnego w sytuacjach, w których mogło dość do naruszenia praw przedsiębiorców. Przysługiwać mu będzie między innymi uprawnienie do przerwania każdej kontroli, jeśli zaistnieje poważne podejrzenie naruszenia prawa przez urzędników.

 

Marcin Wika – Radca Prawny

Kancelaria CSW Więckowska i Partnerzy Radcy Prawni