Publikacje

Artykuły



Odpowiedzialność Komandytariusza

Spółka komandytowa jest jedną ze spółek prawa handlowego, której funkcjonowanie zostało uregulowane w Kodeksie spółek handlowych (dalej KSH). Doprecyzowując należy wskazać, że spółka komandytowa jest spółką osobową mającą na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a odpowiedzialność co najmniej jednego wspólnika (komandytariusza) jest ograniczona do wysokości tak zwanej sumy komandytowej.

Co do zasady, jak wynika wprost z KSH, spółkę komandytową reprezentują komplementariusze, których z mocy umowy spółki albo prawomocnego orzeczenia sądu nie pozbawiono prawa reprezentowania spółki.

Natomiast, komandytariusz może reprezentować spółkę jedynie jako pełnomocnik, przy czym jeżeli komandytariusz dokona w imieniu spółki czynności prawnej, nie ujawniając swojego pełnomocnictwa, odpowiada za skutki tej czynności wobec osób trzecich bez ograniczenia. Dotyczy to także reprezentowania spółki przez komandytariusza, który nie ma umocowania albo przekroczy jego zakres.

Odnośnie kwestii działania komandytariusza, jako pełnomocnika spółki komandytowej, należy wskazać, że komplementariusz może upoważnić komandytariusza do czynności reprezentacyjnych, udzielając komandytariuszowi pełnomocnictwa: ogólnego (czynności nieprzekraczających zakresu zwykłego zarządu), szczególnego (dokonanie oznaczonej czynności), lub rodzajowego (dokonanie czynności określonego rodzaju), albo prokury (będącej szczególnym rodzajem pełnomocnictwa), czyli umocowania do wszelkich czynności sądowych i pozasądowych związanych z prowadzeniem spółki komandytowej.

Niezmiernie istotnym, w szczególności dla komandytariusza, ze względu na jego odpowiedzialność, jest poinformowanie przez komandytariusza, działającego w charakterze pełnomocnika spółki komandytowej, drugiej strony czynności prawnej o tym fakcie, a więc o działaniu w charakterze pełnomocnika spółki komandytowej. Przepisy KSH nie wskazują wprost jak takie ujawnienie pełnomocnictwa przy dokonywaniu czynności prawnej ma wyglądać, przyjmując iż może to nastąpić wyraźnie lub przez każde zachowanie dostatecznie ujawniające, w jakim charakterze działa komandytariusz, jako pełnomocnik. Zaleca się, aby w treści pisemnej umowy wyraźnie wpisać, że komandytariusz działa w charakterze pełnomocnika spółki komandytowej. Odpowiednio powyższe rozważania mają zastosowanie do prokurenta.

Zatem komandytariusz, co do zasady, odpowiada za zobowiązania tylko do określonej w umowie kwoty tzw. sumy komandytowej. Komandytariusz może reprezentować spółkę, ale tylko jako pełnomocnik albo prokurent. W sytuacji, gdy komandytariusz:
- przekroczy zakres umocowania wynikający z pełnomocnictwa,
- będzie działał bez umocowania, albo
- nie ujawni swego pełnomocnictwa,
będzie odpowiadał za skutki swych działań tak samo jak komplementariusz, czyli bez ograniczenia za zobowiązania spółki komandytowej, a nie tylko do wysokości sumy komandytowej.

Dodatkowo należy wskazać, iż komandytariusz będzie odpowiadał tak samo jak komplementariusz, czyli bez ograniczenia za zobowiązania spółki komandytowej, gdy jego nazwisko (firma) ujawnione zostanie w firmie (nazwie) spółki komandytowej.

Na marginesie należy wskazać, że na gruncie Kodeksu cywilnego, czynność prawna zawarta z takim rzekomym pełnomocnikiem (czyli w szczególności gdy nie ujawnia swojego umocowania, działają bez umocowania albo z jego przekroczeniem), nie oznacza, iż jest ona automatycznie nieważna czy bezskuteczna. Taka czynność prawna pozostaje w swoistym stanie zawieszenia i może być potwierdzona przez podmiot, w którego imieniu działał pełnomocnik. Okres w jakim takie potwierdzenie miałoby nastąpić nie został określony w Kodeksie cywilnym. W takiej sytuacji druga strona może wyznaczyć podmiotowi, w imieniu którego czynność prawna została zawarta, odpowiedni termin po upływie którego stanie się on bezwzględnie nieważny. Przy czym jeżeli czynność dokonana z takim rzekomym pełnomocnikiem nie zostanie potwierdzona, wtedy też zaistnieje odpowiedzialność po stronie osoby działającej bez umocowania. Zgodnie z Kodeksem cywilnym rzekomy pełnomocnik zobowiązany będzie do zwrotu tego, co otrzymał od drugiej strony w wykonaniu umowy oraz do naprawienia szkody, którą druga strona poniosła przez to, że zawarła umowę nie wiedząc o braku umocowania.

Zatem wracając z Kodeksu cywilnego na grunt KSH odpowiedzialność komandytariusza należy wskazać, że jeżeli komplementariusz nie dokona potwierdzenia czynności dokonanej przez komandytariusza działającego w charakterze pełnomocnika bądź prokurenta bez umocowania albo z jego przekroczeniem, komandytariusz może być zobowiązany do zwrotu tego, co otrzymał od drugiej strony w wykonaniu tejże czynności prawnej, a także do naprawienia szkody, którą druga strona poniosła przez to, że nie wiedziała o przekroczeniu umocowaniu albo jego braku.

W sytuacji, w której komandytariusz nie ujawni kontrahentowi swojego pełnomocnictwa (prokury), odpowiada bez ograniczenia całym swoim majątkiem, solidarnie ze spółką i pozostałymi wspólnikami (komplementariuszami), oraz także subsydiarnie. Odpowiedzialność subsydiarna oznacza, że odpowiedzialność takiego komandytariusza pojawi się dopiero w przypadku, gdy zostanie stwierdzona bezskuteczności egzekucji wobec spółki komandytowej za skutki dokonanej czynności prawnej.

 

Marcin Wika – Radca Prawny

Kancelaria CSW Więckowska i Partnerzy Radcy Prawni