Publikacje

Artykuły



Odpowiedzialność za wady rzeczy – gwarancja i rękojmia w leasingu

Co do zasady leasingodawca, zwany też finansującym (firma leasingowa) nie odpowiada wobec leasingobiorcy (korzystającego) za wady rzeczy oddawanej w leasing. Katalog takich przypadków jest bardzo ograniczony, gdyż sprowadza się wyłącznie do wad rzeczy, które powstały w wyniku okoliczności, za które leasingodawca odpowiada. Nie oznacza to jednak, że leasingobiorca nie ma możliwości dochodzenia swoich praw z tytułu gwarancji lub rękojmi. Podobnie jak w konstrukcji standardowej umowy sprzedaży, odpowiedzialność tę poniesie zbywca lub producent rzeczy, z której za pośrednictwem leasingodawcy korzysta leasingobiorca.

Zacznijmy od tego, czym jest leasing. Leasing to umowa między leasingodawcą a leasingobiorcą, nierozerwalnie połączona z inną umową – sprzedaży rzeczy, w której występuje dodatkowo jeszcze jeden podmiot – zbywca/producent rzeczy oddawanej w leasing. Kodeks cywilny przewiduje dla umowy leasingu formę pisemną pod rygorem nieważności. Przedmiotem leasingu mogą być zarówno rzeczy ruchome, jak i nieruchomości, przy czym te ostatnie w Polsce występują raczej rzadko. Najczęściej przedmiotem leasingu są środki transportu (przykładowo samochody osobowe, ciężarowe), sprzęt biurowy (ksera, niszczarki), maszyny i urządzenia (komputery, maszyny rolnicze, a nawet specjalistyczny sprzęt medyczny). Według Kodeksu cywilnego umowa leasingu może być zawarta jedynie na czas oznaczony, w którym korzystający powinien zapłacić wynagrodzenie pieniężne, stanowiące przynajmniej równowartość ceny lub wynagrodzenia z tytułu nabycia rzeczy przez finansującego. Jak w takim wypadku wygląda odpowiedzialność za wady rzeczy oddanej w leasing?

 

Odpowiedzialność z tytułu rękojmi

W klasycznym schemacie umowy sprzedaży uprawnienia z tytułu rękojmi przysługują kupującemu przeciw sprzedawcy, którym korzystający oczywiście nie jest. Leasingobiorca może jednak zwrócić się z żądaniami wynikającymi z rękojmi bezpośrednio do osoby, która sprzedała rzecz firmie leasingowej. Wynika to z faktu, że z chwilą zawarcia przez finansującego umowy ze zbywcą na korzystającego z mocy ustawy przechodzą co do zasady niemal wszystkie uprawnienia, jakie firma leasingowa ma w związku z nabyciem rzeczy od zbywcy (z wyłączeniem prawa do odstąpienia od umowy). Leasingobiorca:

  1. może żądać obniżenia ceny, przy czym obniżenie ceny powinno odzwierciedlać rzeczywiste obniżenie wartości sprzedanej rzeczy,
  2. może żądać usunięcia wady, czy np. naprawy rzeczy,
  3. może żądać wymiany rzeczy na wolną od wad.

Dzięki tej regulacji na podstawie art. 7098 § 2 Kodeksu cywilnego korzystający może samodzielnie wykonywać uprawnienia z tytułu rękojmi.

Warto dodać, że wykonanie przez korzystającego uprawnień opisanych powyżej nie wpływa na jego obowiązki wynikające z umowy leasingu, przede wszystkim na obowiązek zapłaty rat leasingu, chyba że finansujący odstąpi od umowy ze zbywcą z powodu wad rzeczy. Finansujący może tego dokonać jedynie w przypadku zgłoszenia takiego żądania przez korzystającego i tylko jeżeli uprawnienie finansującego do odstąpienia wynika z przepisów prawa lub umowy ze zbywcą/producentem. W razie odstąpienia przez finansującego od umowy ze zbywcą z powodu wad rzeczy, umowa leasingu wygasa, a finansujący może żądać od korzystającego natychmiastowego zapłacenia wszystkich przewidzianych w umowie a niezapłaconych rat, pomniejszonych o korzyści, jakie finansujący uzyskał wskutek ich zapłaty przed umówionym terminem i wygaśnięcia umowy leasingu oraz umowy ze zbywcą.

 

Odpowiedzialność z tytułu gwarancji

Ponownie, przepisy Kodeksu cywilnego przewidują możliwość dochodzenia świadczeń gwarancyjnych od gwaranta przede wszystkim przez kupującego, czyli de facto firmę leasingową, jednakże przepisy szczególne dotyczące umowy leasingu pozwalają nabyć to uprawnienie także korzystającemu. Zgodnie z art. 7094 § 3 Kodeksu cywilnego finansujący powinien wydać korzystającemu odpis dokumentu gwarancyjnego co do jakości rzeczy, otrzymanego od zbywcy lub producenta. Realizując swoje uprawnienie z tytułu gwarancji korzystający powinien zwrócić uwagę czy dokument ten jest wystawiony na okaziciela, gdyż w takim wypadku uprawnienia przysługujące w ramach gwarancji przechodzą na niego wraz z jego wydaniem, natomiast w razie wystawienia gwarancji imiennej do przejścia tych uprawnień niezbędna będzie osobna umowa cesji roszczeń pomiędzy finansującym a korzystającym względem gwaranta.

 

Odpowiedzialność firmy leasingowej

Tak, jak wspomniano powyżej, przypadki pociągnięcia do odpowiedzialności za wady rzeczy leasingodawcy są raczej rzadkie, a ciężar odpowiedzialności spoczywa na zbywcy, tak jak ma to miejsce w klasycznej formie umowy sprzedaży. Art. 7098 § 1 Kodeksu cywilnego  stanowi, że finansujący nie odpowiada wobec korzystającego za wady rzeczy, chyba że wady te powstały na skutek okoliczności, za które finansujący ponosi odpowiedzialność. Oznacza to, że leasingodawca będzie odpowiadał za wady przedmiotu leasingu, które powstały jeszcze przed wydaniem rzeczy leasingobiorcy do używania lub gdy firma leasingowa wiedziała, że rzecz obarczona jest wadą, ale zataiła ten fakt przed swoim klientem. Jako profesjonalny podmiot, prowadzący działalność w zakresie leasingu określonych rzeczy jest ona odpowiedzialna za profesjonalną ocenę stanu rzeczy wydanej do używania przy zachowaniu należytej staranności, nie odpowiada jednak wobec korzystającego za przydatność rzeczy do umówionego użytku.

Co istotne, przepis ten w zdaniu drugim zakłada, że w tej materii postanowienia umowne mniej korzystne dla korzystającego są nieważne.

 

Marcin Wika – Radca Prawny

Kancelaria CSW Więckowska i Partnerzy Radcy Prawni